“Göç” ve “Almanya” kavramları birlikte kullanıldığında genellikle zihnimizde, ülkemizden Almanya’ya yapılan işçi göçlerini uyandırsa da bu defa göçün öznesi Almanlar, adresi ise Rusya.

II. Yekaterina’nın Osmanlı Devleti’nden elde edilen toprakları tarıma açarak ülke ekonomisine katkı sağlama düşüncesi Alman topraklarından Rusya’ya göç fikrini doğurdu. İlk aşamada Almanların, dönemin ilerisinde olan tarım tekniklerinin başta Ruslar olmak üzere diğer etnik gruplara tanıtılması hedeflense de Rus topraklarındaki Alman etkisi düşünülenden fazla oldu. Rusya’nın askerî modernizasyonunda öncü rol oynayan Almanlar, bir bakıma Türk tarihini de etkiledi. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nda, 1856 Kırım Harbi’nde, 93 Harbi ve Birinci Dünya Savaşı’nın Kafkas Cephesi’nde görev aldılar. Ordunun ilerleyişi sırasında tahrip edilen Türk şehirlerinde altyapının restorasyonunu üstlendiler.

 Almanların Volga çevresindeki varlıkları Ekim Devrimi’nden sonra da sürdü. 1924 yılında Volga Almanları Otonomisi kuruldu, 1941’e gelindiğinde ise İkinci Dünya Savaşı’nın etkisiyle Volga Almanları Sibirya ve Kazakistan’a sürüldüler.

Volga Almanları Bolşevik Devrimi'nde hangi tarafı desteklediler?

Devrim sonrası iç savaş döneminde nasıl bir politika izlediler?

Kamulaştırma politikaları Alman sermayesi üzerinde ne tür etkiler bıraktı?

Alman koloni nüfusunun üçte ikisinin kaybına yol açan 1921 yılındaki dehşetli kıtlık günlerinde neler yaşandı?

Stalin’in meşhur göç dalgasından Volga Almanları da etkilendi mi?

Siyasi özerklikleri sağlanabildi mi?

Kendilerine özgü bir kültür ve sanat iklimi oluşturabildiler mi?

Dr. Mehmet Önder Duran, Almanca ve Rusça birincil kaynaklara dayanarak hazırladığı bu çalışmada Rusya topraklarında azınlık olarak yaşayan Almanların siyasi, dini, sosyal, kültürel ve ekonomik konumlarını inceliyor. II. Yekaterina’nın 1763 Manifestosu’ndan 1941 Büyük Sürgünü’ne uzanan dönemde Volga Almanlarının tarihini mercek altına alıyor.

Komşularımızın tarihini bilmeden kendi tarihimizi yazmamız imkânsızdır. Bu nedenle, tarih boyunca Türk devletlerinin siyasi rakibi olan Rusya hakkında yapılan çalışmalar Türkçe literatür için önemlidir. II. Yekaterina’nın Osmanlı Devleti’nden elde edilen toprakları tarıma açarak ülke ekonomisine katkı sağlamayı düşüncesi üzerine bölgeye yerleştirilen Almanların, dönemin ilerisinde olan tarım tekniklerinin başta Ruslar olmak üzere diğer etnik gruplara tanıtılması hedeflenerek başlayan bu maceranın etkileri planlananın ötesine geçmiş, bölgenin tarihini ve Rusya'nın iç dinamiklerini önemli ölçüde etkilemiştir. Yayınladığımız çalışma Rusya'ya yerleşen Volga Almanlarını Türk okurunun gündemine sokmakla kalmayıp bunu doğrudan Alman ve Rus kaynakları üzerinden, yani birincil kaynaklara dayanarak yaparak dikkat çekmektedir.

Komşularımızın tarihini bilmeden kendi tarihimizi yazmamız imkânsızdır. Bu nedenle, tarih boyunca Türk devletlerinin siyasi rakibi olan Rusya hakkında yapılan çalışmalar Türkçe literatür için önemlidir.

Volga Almanlarının tarihi, hem Rus hem de Alman tarihinin ayrılmaz bir parçasıdır. Rusya’da meskûn Alman nüfusu, bu iki devletin birbiriyle olan ilişkilerinde etkili olduğu gibi, Türk tarihine de etki etmiştir. Volga Almanlarının Türk tarihine ve Rus tarihine olan etkilerini Alman ve Rus arşiv belgelerine ve Almanca, Rusça, İngilizce araştırma eserlerine göre tahlil eden bu çalışma, literatürdeki bir boşluğu kapatmak gibi bir vazife üstleniyor.